De buizenversterker is terug
Veel zaken om ons heen worden steeds meer ‘retro’. Vormgeving uit oude tijden herleeft. Auto’s, meubelen en ook audio ontkomt niet aan deze hype of noem het trend. Maar ook zaken uit het verleden zoals vinyl en buizen zijn aan een ware opmars bezig. Beide zijn eigenlijk niet weggeweest, maar mogen zich in een veel ruimere belangstelling verheugen dan voorheen. Een heuse revival.
Voor onze hobby is dat natuurlijk erg leuk, zeker omdat vinyl en de buis nog steeds veel waarde bieden voor de muziekbeleving. Fabrikanten produceren weer volop platenspelers en buizenversterkers (of hybride). Was vroeger dan toch alles beter? Of is het uit pure nostalgie?
Buizen
Een prachtig voorbeeld is nog steeds de Japanse fabrikant Leben. Een met passie gemaakte buizenversterker met een klassiek uiterlijk. Zelf heb ik ervaring met het Deense Copland, die modern vormgegeven buizenversterkers bouwt. Het Amerikaanse McIntosh doet ook volop mee in de wederopstanding van buizen of vroeger ook wel ‘lampen’ genoemd. Ook het Nederlandse PimaLuna is een goed voorbeeld van het gebruik van de radiobuis (ook vroeger een veel gebruikte term). Daarnaast zijn er natuurlijk nog tientallen merken actief op deze markt die nog steeds groeit. Overigens, de radiobuis zelf zag in 1904 het levenslicht en was een uitvinding van de Brit John Fleming en zorgde voor een ware revolutie.
Onderzoek
We zijn op onderzoek uitgegaan wat ons dan nog steeds boeit aan deze ‘oude’ technieken. Onlangs schreven we al over de LP in ons artikel ‘De LP is helemaal terug’. Hier hebben we ons al uitgesproken over de revival van vinyl. Dit artikel gaat het over de revival van de buizenversterker.
Mooie en ruimtelijke klank
Buizenversterkerliefhebbers roemen de natuurlijke klank. Ook klinken opnamen ‘mooier’ via een buizenversterker en vaak veel ruimtelijker. Gekscherend zeg ik vaak, dat je nu eenmaal in een buis meer ruimte hebt voor de muziek dan in zo’n platte plak als een transistor en dat hoor je. Eigenlijk is dit enigszins de werkelijkheid, al ligt die iets ingewikkelder om het uit te leggen.
Is een buis altijd beter?
Of een buis in alle gevallen beter is dan een transistorversterker is niet waar. Een goed gebouwde transistorversterker kan het ‘buizengeluid’ absoluut benaderen. Daar en tegen zal een goede buizenversterker dan toch weer wat natuurlijker klinken.
Nadeel van buizen
Ongetwijfeld hebben buizen nadelen, anders hadden we alleen nog maar dit type versterker. Omdat een buis met een hele hoge spanning werkt, moet deze spanning – voordat we die naar de luidsprekers sturen – worden verlaagd. Dit gebeurd met een eindtrafo voor links en rechts. Door deze voorziening wordt de snelheid van de buizenversterker enigszins verlaagd. Ook het gewicht van een buizenversterker is hierdoor hoog en de aanschafprijs wordt eveneens hoger met deze dure onderdelen. Door de trafo is ook de vermogensbandbreedte beperkt en kan een buizenversterker wat minder goed overweg met luidsprekers die een lage gevoeligheid hebben of een lastige impedantiecurve en wat extra vermogen eisen voor een goede werking. Een transistorversterker kan grote vermogens aan en is in staat dit soort werk wel uit te voeren. Je leest daarom wel eens dat een bepaalde luidspreker uit een test ‘niet geschikt is voor een buizenversterker’. Verder wordt een buizenversterker flink heet.
Daarnaast ‘slijten’ buizen. Dit is te horen in de vervorming van de muziek of hij gaat mat klinken. Dit is overigens pas echt hoorbaar als de buis daadwerkelijk aan zijn eindje is. Er is geen regel voor de tijd dat een buis meegaat. Staat de versterker altijd aan of vaak aan, het zijn factoren die meespelen. Maar dat ze een keer vervangen moeten worden (zeker de eindbuizen) dat staat vast. Het voordeel is echter, dat de overige onderdelen niet slijten en dat na de vervaging van de buizen je eigenlijk weer een nieuwe versterker hebt. De transistorversterker gaat in de loop van de jaren bovendien ook langzaam achteruit en dat proces is lastiger omkeerbaar….
Voordeel buizen
Het laatste uit de vorige alinea is eigenlijk al een voordeel, je kan altijd beschikken over een ‘verse’ versterker. Bovendien als je het geluid van jouw buizenversterker wil veranderen kan dat ook! Door gebuik te maken van andere buizen in de eindtrap kun je het geluid beïnvloeden. Dat is een onmogelijkheid bij een transistorversterker. Een ander voordeel is dat de ‘oneven’ harmonische vervorming van een buizenversterker erg laag is. Juist daarvoor is ons oor gevoelig. De hoge ‘even’ vervorming van de buis ontgaat ons gehoor geheel. Verder is een buizenversterker mooi om naar te kijken met zijn gloeiende buizen. De warmte straalt er letterlijk en muzikaal vanaf!
Conclusie
De buis is aan een revival bezig, dat is duidelijk. Er zijn genoeg reden die dit onderbouwen, zeker gehoormatig. Bij de aanschaf van een nieuwe versterker zou je in ieder geval kunnen overwegen om eens te luisteren naar een buizenversterker en dit te vergelijken met een transistorversterker van je keuze. Mogelijk voel je jezelf beter thuis bij het ‘buizengeluid’. Als je luidsprekers het ook nog eens aankunnen kan er wel eens een hele mooie combinatie ontstaan.
Hifi Advies helpt je graag bij deze keuze. Vul het contactformulier in en wij gaan voor je aan het werk.
Met dank aan Rhapsody Hilversum voor het maken van de foto van de McIntosh 2152!